Ağız Rahatsızlıkları ve Oral Lezyonlar nelerdir?
Ağız rahatsızlıkları ve oral lezyonlar, ağız, dudaklar ve dildeki şişmeleri, noktaları ve yaraları kapsar. Birçok çeşit ağız rahatsızlığı bulunmasına rağmen en yaygınları arasında pamukçuklar, uçuklar, lökoplaki ve kandidiyaz yer alır. Bu sorunlar yazımızda ele alınacaktır. Eğer bir ağız rahatsızlığınız varsa üzülmeyin, yalnız değilsiniz. İnsanların neredeyse üçte biri herhangi bir döneminde ağız rahatsızlığı geçirmiştir. Her şeye rağmen ağız yaraları, tahrişler ve lezyonlar ağrılı olup yeme ve konuşma eylemlerini zorlaştırmaktadır. Bir hafta veya daha fazla süren her ağız yarası diş hekimine gösterilmelidir. Biyopsi (test amaçlı doku alımı) tavsiye edilebilir ve böylelikle sebepler tespit edilerek kanser ve HIV gibi ihtimallerin elenmesi sağlanabilir.
Hastalığımın Ağız İçi Yarası veya Oral Lezyon Olduğunu Nasıl Bilebilirim?
Aşağıdaki belirtiler bir ağız yarasına veya oral lezyona işaret edebilir:
- Pamukçuklar(aftlar) kırmızı bir alanla sarılmış küçük beyaz şişkinlikler veya yaralardır. Pamukçuklar bulaşıcı olmasa dahi sıklıkla uçuk ile karıştırılmaktadır, uçuk ise bulaşıcı herpes virüsü tarafından meydana getirilir. Pamukçukların ağzın içinde, uçukların ise genelde dışında meydana geldiğini hatırlamak faydalı olabilir. Pamukçuklar nüksedebilir ve minör (küçük), majör (daha büyük) ve herpetiform (çok sayıda, grup veya kümeler halinde) şekillerinde olabilir.
- Pamukçuklar oldukça yaygındır ve sıklıkla nükseder. Tam sebebi kesin olarak bilinmemekle birlikte bazı uzmanlar, bağışıklık sistemi problemlerinden, bakterilerden veya virüslerden kaynaklanıyor olabileceğini öngörmüşlerdir. Stres, travma, alerjenler, sigara içme, demir veya diğer vitaminlerin eksikliği ve kalıtım gibi unsurlar da kişiyi risk grubuna sokabilir.
- Herpes simplex veya ateş kabarcıkları olarak da bilinen uçuklar, dudağın etrafında veya bazen burnun altında ve çenenin etrafında görülen acı verici, sıvı dolu kabarıklıklardır. Uçuklar genelde bir herpes virüsünden kaynaklanıyor olup oldukça bulaşıcıdır. İlk iltihap genelde çocuklarda semptomsuz olarak ortaya çıkmakta ve soğuk algınlığı ya da nezle ile karıştırılabilmektedir. Kişi enfeksiyon kaptığı zaman virüs vücutta kalır, zaman zaman da yeniden saldırıya geçer. Bazı insanlarda ise virüs uyku halindedir.
- Lökoplaki yanak içlerinin, diş etlerinin ya da dilin üzerinde oluşan kalın ve beyazımsı renkte bir lekeye benzer. Çoğunlukla sigara içimi ve dumansız sigara kullanımı ile ilişkilendirilmekte olup diğer sebepler arasında kötü yerleştirilmiş takma dişler, diş kırıkları ve yanakta çiğneme yer alır. Tahmini olarak lökoplaki vakalarının yüzde 5’i kansere kadar ilerlediği için* diş hekiminiz biyopsi isteyebilir. Tütün kullanımı durdurulduğunda genel olarak lökoplaki sona erer.
- Kandidiyaz - oral pamukçuk - candida albicans isimli maya bakterisinden kaynaklanan bir iltihaptır. Ağızdaki nemli yüzeylerde yumuşak, sarı-beyaz ya da kırmızı lekelerin varlığı ile tanınabilir. Parçaların altında yer alan dokular ağrı yaratabilir. Kandidiyaza en çok takma dişleri olanlarda, yeni doğanlarda, hastalıktan dolayı güç kaybına uğrayanlarda ve bağışıklık sistemi düzgün çalışmayanlarda rastlanır. Ağız kuruluğu olan insanlar ile antibiyotik tedavisi almakta olan veya bu tedaviyi henüz bitirmiş olanlar da risk grubundadır.
Ağız İçi Yaraları ve Oral Lezyonlar Nasıl Tedavi Edilir?
Mevcut hastalığınıza göre tedavi yöntemi değişir. Yukarıda açıklanan en yaygın ağız yaraları ve hastalıkları için gerekli tedaviler şöyledir:
Pamukçuklar (aftlar) genelde 7 ile 10 gün arasında iyileşir fakat tekrar nüksetmeleri yaygındır. Reçetesiz verilen merhemler ve ağrı kesicilerle geçici rahatlama sağlanabilir. Antimikrobiyal ağız sularıyla gargara yapmak tahrişi azaltabilir. Bazen ikincil enfeksiyonu önleme adına antibiyotikler reçete ile verilir.
- Uçuklar - genel olarak bir hafta içerisinde iyileşir. Herpes iltihabı için tedavi mevcut olmadığından dolayı duygusal bunalım, güneş ışığına maruz kalma, alerji ve yüksek ateş gibi durumlarda kabarıklıklar tekrar ortaya çıkabilir. Reçeteli antiviral ilaçlar ile bu tür viral enfeksiyonlar giderilebilir. Diş hekiminize veya doktorunuza danışınız.
- Lökoplaki - tedavisine lezyona sebep olan faktörlerin ortadan kaldırılması ile başlanır. Bazı hastalar için bu durum, tütünün bırakılması manasına gelir. Diğerleri içinse yanlış takılı protezlerin çıkarılması ve doğru şekilde takılması gerekebilir. Diş hekiminiz lökoplakinin türü, konumu ve boyutuna bağlı olarak 3 ila 6 ay gibi bir aralıkta durumunuzu gözden geçirecektir.
- Kandidiyaz - tedavisi ise hastalığa sebep olan durumların kontrol edilmesini içermektedir.
- Takma dişlerden kaynaklı problemlerde takma dişleri temizlemek önemlidir.
- Takma dişleri geceleri çıkarmak faydalı olabilir.
- Eğer sebepler antibiyotik veya ağızdan alınan doğum kontrol haplarıysa dozları azaltmak veya tedaviyi değiştirmek yararlı olabilir.
- Ağız kuruluğuna iyi gelen salya substitütifleri mevcuttur.
- Sebep kaçınılamaz veya tedavi edilemez türden ise mantar önleyici yöntemler kullanılabilir.
- Ağız hijyeni temel öneme sahiptir.
* The Complete Guide to Better Dental Care, Jeffrey F. Taintor, D.D.S., M.S., and Mary Jane Taintor, 1997.
