Dişler dörde ayrılır: kesici dişler, köpek dişleri, küçük azı ve büyük azı dişleri. İnsanlarda en fazla 32 daimi diş bulunur, ancak American Dental Association'a (ADA) göre insanlar sadece kesici dişler, köpek dişleri ve azı dişleri ile birlikte toplam 20 süt dişi ile hayata başlar. İnsan diş isimlerinin konumuyla ve işleviyle ilgili bilgileri tazelemek, ağız bakımının neden bu kadar önemli olduğunu daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir.
Yiyecekleri Kesmeye Yarayan Kesici Dişler
İnsanın gülüşü kesici dişlerle başlar. İrlanda Dental Health Foundation’a göre, dört tanesi üstte ve dört tanesi altta olmak üzere ağzın ön bölümde toplam sekiz tanedir. Kesici dişler çoğunlukla yiyecekleri daha rahat çiğnenebilir hale getirmeye ve onları ufak ufak kesmeye yarar. İki tür kesici diş vardır:
- Orta Keserler (Santral dişler) Bu kesici dişler ağzınızın direkt ortasında bulunur. ADA (American Dental Association) diş çizelgesine göre, bu dişler genellikle bebeklerde ilk çıkan ve kalıcı dişlere yer açmak amacıyla da dökülen ilk dişlerdir. Ayrıca, bilhassa çatlamaya ve kırılmaya karşı yatkınlardır. Sports Health'daki bir rapora göre, spor yaparken üst orta kesici dişlerde yaralanmaların oluşması yaygındır, bu nedenle çocukların ve sporcuların spor yaparken ağız koruyucusu gibi özel koruyucu kullanmaları tavsiye edilir.
- Yan Keserler (Lateral dişler) Ön iki dişiniz gülümsemenizde "merkezi" rol oynayabilir, ancak bunların hemen yanındaki dişler yani lateral dişler de büyük bir gülümseme algısının oluşmasına yardımcı olur. Periodontics and Prosthodontics’te yapılan bir araştırmada, bu dişlerin orta kesici dişlerinizle olan ilişkisi, şekli, konumu ve pozisyonu, insanların görsel olarak hoş gördükleri boyut ilişkisi olan "altın oranı" oluşturduğu ifade ediliyor.
Yiyecekleri Sıkıştırmaya ve Parçalamaya Yarayan Köpek Dişleri
Lateral dişlerinizin yanında bulunan köpek dişine benzer dişlerdir. Bu dişler genellikle göz dişleri (üst çenedeki iki köpek dişi söz konusu olduğunda) veya köpek dişleri (kaninler) olarak da bilinir. Dental Health Foundation’a göre bu dişlerin keskin bir ısırma yüzeyi vardır ve bu dişler yiyecekleri sıkıştırıp parçalamanıza yardımcı olur. Advantage Career Institute Medical & Dental School'a (ACI) göre, bu dişlerin ağzınızdaki konumu dişlerinize rehberlik eder ve yiyecekleri en uygun çiğneme pozisyonuna getirmenize yardımcı olur.
Yiyecekleri Ezmeye Yarayan Küçük Azı Dişleri
Küçük azı dişleri, köpek dişlerinizin hemen yanındaki dişlerdir ve ağzınızda yalnızca daimi dişleriniz çıktığında bulunur. Dental Health Foundation’ın açıkladığı gibi, bu sekiz diş (dört alt çenede ve dört üst çenede) yiyecekleri ezmenize yardımcı olur. İnsan diş isimlerine göre bakılırsa, biküspid dişler (küçük azı işler) olarak da adlandırılırlar — iki küsbide (noktaya) sahip olduklarını gösteren bir terimdir.
Yiyecekleri Öğütmeye Yarayan Büyük Azı Dişleri
Büyük azı dişleri (molar veya öğütücü dişler) ağzınızın arkasında bulunur ve ACI'a (Advantage Career Institute Medical & Dental School) göre çiğnemek için kullanılan ana dişlerdir. Yetişkin bir insanda, üçü üst ve üçü alt çenede olmak üzere toplam altı azı dişi olacaktır:
- Birinci ve İkinci Büyük Azı Dişleri Birinci büyük azı dişleriniz ikinci küçük azı dişlerinizin hemen yanında ağzınızın arka tarafında bulunur. Bunların arkasında, ikinci azı dişler vardır. Ayrıca bu dişlerde bakteriye ve diş çürümesine yataklık eden oyuk olarak adlandırılan çukurlar ve fissürler vardır. Bu dişleri diş çürümesine karşı korumak için, diş hekiminiz ADA'nın açıkladığı gibi fissür örtücüler (sealant) önerebilir.
- Üçüncü Büyük Azı Dişleri Yirmi yaş dişleri (bilgelik veya akıl dişleri) olarak da bilinen üçüncü büyük azı dişleriniz ağzınızın en arka tarafında bulunan dişlerdir. Bu dişler benzersizdir, çünkü ACI'nın (Advantage Career Institute Medical & Dental School) belirttiği gibi, ağızda son çıkan ve çoğu zaman çekilmesi gereken dişlerdir.
ADA'ya (American Dental Association) göre, dişler aslında yüzlerce yıl dayanabilir, ancak ömür boyu aşınmaya, hasar görmeye ve çürümeye karşı hassaslardır. Dişlerinizi günde iki kez fırçaladığınızdan, her gün diş ipi ile temizlediğinizden ve dişlerinizin sağlıklı kalmasını sağlamak amacıyla düzenli diş randevularına uyduğunuzdan emin olmalısınız.
